Slěwcyna
| |
| Slěwcyna (Prunus domestica)' | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| pórěd: | (Rosales) |
| swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
| rod: | Prunus |
| družyna: | Slěwcyna[1][2] |
| wědomnostne mě | |
| Prunus domestica | |
| L. | |
Slěwcyna[1][2] (Prunus domestica) jo sadowy bom ze swójźby rožowych rostlinow. Jogo płod jo slěwka[1][2][3]. Rostlina wěrjepódobnje jo stara hybrida z puckowiny[4][5] (Prunus spinosa) a wišnjoweje slěwcyny (Prunus cerasifera).
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Slěwcyna jo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až do 15 m.
Głowne gałuzy nagle górje rostu.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Łopjena su jajojte až eliptiske, zarězane až rězane, na dolnem boku wótergi gusto kósmate a dośěgnu 4 až do 10 cm.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Kwiśo wót apryla až do maja. Běłe abo nazeleń běłe kwiśonki se pśed abo z łopjenjami jawje. Wóni njejsu wupołnjone, stoje pó dwěma až pó tśoch a dośěgnu pśeměr wokoło 2 cm. Jich wogonki su měškowje kósmate.
Płody
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Płody wjelgin wariěruju pó póddružynje. Wóni su mjeńše mězgate ako chinska slěwcyna (Prunus salicina) a dośěgnu dłujkosć wót 3 až do 8 cm. Jich měso jo zelene abo žołte.
Slěwki su wjelike, kulojte až krotko-owalne, zwětšego módro-wioletne a wót awgusta zezdrjaju.
Knykački su jajojte, kóńckate, módre až wioletne.
Mirabele su małke, kulowate a žołte.
Reneklody su zeleno-žołte až cerwjenojte a wjelgin wjelike.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Preferujo humusowe zemje, ale howacej jo njewupominajuca.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Póchada originalnje z prědneje Azije.
Systematika
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Slěwcyna bu w leśe 1753 wót Carl von Linné prědny raz wopisana. Wóna so do 7 póddružynow rozdźěli:
- domacna slěwcyna (Prunus domestica subsp. domestica)
- psowica[6] (Prunus domestica subsp. insititia) jo wěcej śernjata a rosćo w regionach, kótarež za druge sorty su pśeliš zymne. Jeje małke carnowioletne, wjelgin kisałe płody se za marmeladu a želej wužywaju.
- (Prunus domestica subsp. intermedia)
- (Prunus domestica subsp. italica)
- (Prunus domestica subsp. pomariorum)
- (Prunus domestica subsp. prisca)
- mirabela[7] (Prunus domestica subsp. syriaca)
Wužywanje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Mnogolicbne sorty se zwětšego dla słodkich płodow sajźaju, mjaztym až někotare sorty teke ako pyšnjece rostliny sajźaju.
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 452
- ↑ 2,0 2,1 2,2 W internetowem słowniku: Pflaumenbaum
- ↑ W internetowem słowniku: Pflaume
- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 396
- ↑ W internetowem słowniku: Schlehe
- ↑ Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf 2011, b. 296.
- ↑ W internetowem słowniku: Mirabelle
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN=978-3-8331-4467-7, bok 681 (nim.)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN=978-3-440-11273-1, bok 176 (nim.)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN=978-3-440-10794-2, bok 106 (nim.)
Eksterne wótkaze
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • carnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • hendryška • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kšuška • kumkwat • kwětla • limeta • litśi • malina • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • pogjarzlina • rambutan • janske jagodki (běłe, cerwjene, carne) • ringlota • slěwka • tamarillo • třěšeń • słynica • winowa jagodka • wišnja