Puckowina
Puckowina (wósrjejź oktobra) | |
systematika | |
---|---|
Domena | Eukaryoty |
Swět | Rostlinstwo |
Rosidy Eurosidy I | |
pórěd: | (Rosales) |
swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
pódswójźba: | Spiraeoideae |
tribus: | Twardopackosadowe rostliny (Amygdaleae) |
rod: | Prunus |
družyna: | Puckowina[1][2] |
wědomnostne mě | |
Prunus spinosa | |
L. | |
Puckowina[1][2] (Prunus spinosa) jo kerk ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne serbske mě jo slěwica[3]. Jogo płod jo pucka[1][2].
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Puckowina jo w lěśe zeleny, śernjowaśe wugótowany, wótstojece a gusto roznogaśowany kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 1 až do 3 (3,5-4,5) m. Rostlina jo pśeśiwo mrozoju njecuśniwa.
Młode gałuzy na zachopjeńku su kósmate, ale skerjej gołe bywaju, maju cerwjenojtu škóru, kótaraž w starosći carnje.
Zymske pupki su kulojte, dośěgnu wusokosć wót 1 až do 2 mm a su šerobrune až cerwjenobrune.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Łopjena su měnjate, zubate a dośěgnu dłujkosć wót 2 až do 4 cm (5 cm) a su dłujko wogonkate.
Łopjency su wopacnje owalne až eliptiske, dośěgnu dłujkosć wót 3 až do 4 cm a šyrokosć wót 15 až do 20 mm, maju na spódku małe nektarowe załzy a su na górnem boku śamnozelene, na dolnem boku jasnjejše a na žyłkach kósmate.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Kwiśo wót apryla až do maja (wót měrca až do apryla). Kwiśonki stoje pó jadnom abo pó dwěma, su krotko wogonkate, kwiśu dłujko pśed wubijanim lista a dośěgnu šyrokosć wót 1 až do 1,5 cm. Wóni su dwójorodnikojske, maju dwójnu kwiśonkowu wobalku a su pěślicbne. Keluch jo njenaglědny. Kronowe łopjeńka dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 8 mm a su běłe. Stameny su něźi 20.
Kwiśonki buchu wót insektow pśedewšym pcołkow woprošone.
Płody
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Twardopackaty płod jo kulowaty, pśisamem carny, módrje pómrozkowane dośěgnjo wjelikosć wót 10 až do 15 mm. Packa dośěgnjo wjelikosć wót 8 až do 9 mm, jo kulojta a se njewótźělujo wót zelenego, kisałego płodowego měsa. Płody zdrjaju wót septembra až do oktobra.
Płody se góźe pó někotarych mrozach jěsć.
Chromozomy
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Puckowina z stwórej sadu chromozomow płaśi ako póchadna forma slěwcyny (Prunus domestica), kótaraž ma šesćoru sadu chromozomow. Druga póchadna forma jo wišnjowa slěwcyna (Prunus cerasifera) z dwójnej sadu chromozomow.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rosćo w słyńcnych krjach resp. žywych płotach, na lěsnych a drogowych kšomach, kamjentnych gromadach. Ma lubjej wutkate, cesto kalkate zemje.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Puckowina jo w Europje z wuwześim pódpołnocy a dłujkego zajtša, w małej Aziji, Kawkazu, dłujkowjacornej Africe rozšyrjony. W Alpach až do wusokosćow wót 1000 m wustupujo.
Wužywanje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Płody se mógu za wugótowanje alkoholiskich napojow, mězgow abo marmeladow wužywaś.
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 396
- ↑ 2,0 2,1 2,2 W internetowem słowniku: Schlehe
- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 452
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 690 (nim.)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 170 (nim.)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 456 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, boki 66-67 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 418 (nim.)
Wótkaze
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Puckowina. W: FloraWeb.de. (nim.)
- Cyanowóźikowe glykosidy w packach puckowiny (nim.)
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • carnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • hendryška • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kšuška • kumkwat • kwětla • limeta • litśi • malina • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • pogjarzlina • rambutan • janske jagodki (běłe, cerwjene, carne) • ringlota • slěwka • tamarillo • třěšeń • słynica • winowa jagodka • wišnja