Cerwjeny janowy krick

Z Wikipedije
Cerwjeny janowy krick
Cerwjeny janowy krick (Ribes rubrum)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Eudikotyledony
Jědrowe eudikotyledony
pórěd: (Saxifragales)
swójźba: Hendryškowe rostliny (Grossulariaceae)
rod: Janowy krick[1] (Ribes)
pódrod: Janowy krick (Ribes)
družyna: Cerwjeny janowy krick
wědomnostne mě
Ribes rubrum
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Cerwjeny janowy krick abo běły janowy krick (Ribes rubrum) jo kerk ze swójźby hendryškowych rostlinow.

Běły janowy krick (Ribes rubrum)
Ilustracija
Sušonej cerwjenej janowej kricka

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Cerwjeny janowy krick jo rowny, krickaty, w lěśe zeleny nanophanerophyt bźez štapcow, kótaryž wusokosć wót 1 až do 2 metrowu dośěgnjo. Młode wurostki su lažko kósmate a ze załzami wobsajźone. Škóra staršych gałuzow jo cerwjeno-bruna až šero-carna. Pupki su jajojte a maju chlimpate pupkowe spjerchliny.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Měnjate listowe łopjena su pó wobcerbje kulojte, dłujko wogonkate, 4 až 10 centimetrow dłujke a až do 7 (8) centimetrow šyroke. Wóni su tśi- až pěślapate a na spódku wutšobojte abo pśirězane. Łopjenowe lapy su tupe a na kšomje gropnje rězane. Łopjenowy dolny bok jo w młodosći krotko-meškowje kósmaty, pózdźej goły. Łopjenowy wogonk jo něźi tak dłujki kaž łopjeno a rowno tak cystozeleny.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśo wót apryla až do maja. Kwiśonki su dwójorodnikojske, nazeleń žołte abo teke cerwjenojte barwjone a pó styrich až wósymjoch w na zachopjeńku rownych, pózdźej ako wobłuk dołoj wisecych granach rědowane. Keluchowy bjacharik jo kołoformowje rozšyrjony. W jogo nutśikownem jo pěśrožkata, wugjarbjana rinka. Keluškowe łopjeńka su gołe, zelenojte abo nabrunje cerwjene barwjone, pó źělach cerwjenje dypkate, łopatkowe a někak dwójce tak dłujke kaž žołtojte kronowe łopjeńka. Prošnikowe połojcy su pśez pódlejšonu prochowu nitku źělone a lažko rozpěrane.

Jagody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Jagody maju pśeměr wót 6 až do 7 milimetrow, su kulojte, cerwjene abo běłe, wótergi teke rožojte, transparentne a wopśimjejo mnogolicbne semjenja. Płod jo jědny, mězgojty a ma aromatiski, kisałkojty słod. Wóni wót junija dozdrjaju.

Někotare sorty maju žołtojte abo nazeleń běłe jagody.

Genetika[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Chromosomowa licba jo n = 8.[2]

Synonymy[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Dalše wědomnostne mjenja su

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wón jo wjelgin rědki w niwowych lěsach , wudrjeńcach, kerčinach a na rěčkach . Ma lubjej mokšu, běłoglinowu, wutkatu zemju.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Cerwjeny janowy krick jo w pśisamem cełej Europje rozšyrjony. Źiwy wustupujo jano w Belgiskej, Nižozemskej, Francojskej, Nimskej a Italskej, w zbytnej Europje je z kultury wóźiwjowany.

Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Zdrjałe płody cerwjenego janowego kricka se za wujuškowanje a pśigótowanje marmelady a pudinga wužywaju abo syrje jěźe.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. W internetowem słowniku: Johannisbeerstrauch
  2. www.floraweb.de (nim.)

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  • Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 776, z wědomnostnym mjenim Ribes silvestre a ze synonymoma Ribes rubrum, Ribes sativum (nim.)
  • Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 274 (nim.)
  • Gunter Steinbach (Hrsg.): Strauchgehölze (Steinbachs Naturführer). Mosaik Verlag GmbH, München 1996, ISBN 3-576-10560-3. (pó nimskej wikipediji)
  • Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwězk, ISBN 3-411-12023-1, bok 55 (nim.)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 406, w nastawku wó górskem janowem kricku (Ribes alpinum) ako pódobna družyna. (nim.)
  • Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, bok 296 (nim.)

Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

« Cerwjeny janowy krick » w drugich wikimediskich projektach :