Wósušyna

Z Wikipedije
Wósušyna
Wósušyna (Rhus typhina), pjerinate łopjena a žeński kwiśonkowy stołk
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy II
pórěd: (Sapindales)
swójźba: Sumakowe rostliny (Anacardiaceae)
rod: Sumak (Rhus)
družyna: Wósušyna[1]
wědomnostne mě
Rhus typhina
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Wósušyna[1] (Rhus typhina) jo rostlina ze swójźby sumakowych rostlinow (Anacardiaceae). Dalšne serbske mě jo wósuchowy bom[1].

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wósušyna jo w lěśu zeleny, małko roznogaśowany kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 6 (8, 12) m a šyrokosć wót až do 4 m. Płone korjenje twórje kórjenjowe wurostki.

Młode gałuzy su gusto somotnje kósmate. Gałuzy su tłuste.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Měnjate łopjena su dłujke wogonkate a dośěgnu dłujkosć wót 50 cm (wót 30 až do 60 cm) a wobstoje z 11 až do 31 pjerkatych łopjeńkow. Łopjeńka su dłujkojśe-lancetojte, kóńcykojte, gropnje rězane, na zachopjeńku kósmate, na dolnem boku swětłošere a dośěgnu dłujkosć wót 5 až do 12 cm. Wšake zagrodne formy maju rozdźělnje mócnje wótměnjone łopjena.

Łopjena su w nazymje oranžowe abo šarlachcerwjene.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśo wót junija až julija. Muske a žeńske kwiśonkowe stołki stoje na rozdźělnych rostlinach. Kwiśonki dośěgnu wjelikosć wót 5 mm a stoje w kisćach, kótarež dośěgnu dłujkosć wót 10 až 20 cm. Muske kwiśonki su nažołśe zelene. Płodnistwo jo zrownane a dośěgnjo dłujkosć wót až do 20 cm.

Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Płody su šćeśaśe kósmate a cerwjene twardopackate płody. Wóne wót septembra dozdrjaju.

Maśizny[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wše źěle rostliny, pśedewšym łopjena a płody, wopśimjeju gadowate maśizny, kótarež mógu pśedewšym lažke zagórjenje kóže zawinowaś.

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Jo naročny pyšny kerk w parkach a zagrodach, ale teke rosćo wóźiwjowany na wótpadkowych městnach, zeleznicowych nasypach a pustych płoninach.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Jo w lěśe 1629 z pódzajtšneje pódpołnocneje Ameriki do Europy pśišeł.

Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rostlina se w Europje cesto ako pyšnu rostlinu sajźa.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. 1,0 1,1 1,2 W internetowem słowniku: Essigbaum

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  • Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 774 (nim.)
  • Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwězk, ISBN 3-411-12033-9, strona 186, pod hesłom Sumach (nim.)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 428 (nim.)
  • Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 332 (nim.)

Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

 Commons: Rhus typhina – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow