Rjaschen
| |
| Ilustracija rjaschena (Prunus persica) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| pórěd: | (Rosales) |
| swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
| pódswójźba: | (Spiraeoideae) |
| rod: | Prunus |
| družyna: | Rjaschen[1][2][3] |
| wědomnostne mě | |
| Prunus persica | |
| (L.) Batsch | |
Rjaschen[1][2][3] (Prunus persica) jo kerk abo bom ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne ludowe mjenja su rjašen[3], rjasšen[3], rjaski[3], rjasken[3], rjacken[3] a krjacchen[3].
Jolic bělizka płoda jo gładka, pótom jo nektarina.
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rjaschen jo w lěśu zeleny kerk abo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 10 m.
Krona cesto jo roznogata a płona.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Łopjena su wótšo rězane, šyroko-lancetojte, gładke, nage, nad srjejźišćom nejšyrše a dośěgnu dłujkosć wót 8 (6) až do 15 cm.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Kwiśo wót měrca až do apryla. Rožojte abo cerwjeno-wioletne kwiśonki se pśed abo z łopjenjami jawje. Wóni dośěgnu pśeměr wokoło 3 cm.
Płody
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Blědorožojte, swětłorožojte, žołtocerwjene, žołte abo šarlachcerwjene płody dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 7 (wót 4 až do 8) cm a wopśimjeju poroznu, dłymoko brozdatu, lažko se wótźělujucu packu. Rjascheny su kósmate, mjaztym až nektariny su njekósmate. Eksistěruju sorty ze žołtym a běłym płodowym měsom.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Ma lěpjej śopłe stojnišća a jo na mroz cuśniwe drjewina. Rosćo nejlěpjej na pśepušćatych, humusowych a fryšnych zemjach.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Póchada originalnje z Chinskeje a jo pśišła pśez Persisku do antikneje Grichiskeje a Romskeje mócnarstwa a wóttam k srjejźnej a pódwjacornej Europje.
Wužywanje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Někotare sorty se ako płodowe bomy sajźaju, mjaztym až druge sorty ako pyšnjece rostliny sajźaju.
Sorty
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Sorta 'Alba Plena' se dla wupjelnjenych, běłych kwiśonkow sajźaju.
- Sorta 'Klara Meyer' njaso wupołnjone, rjaschenorožojte kwiśonki, kótarychž łopjenka su kruzlowate.
- Sorta 'Magnifica' njaso na gałuzach na zachopjeńku nalěta śmowokamincerwjene kwiśonki.
- Dalšne sorty su: 'Dixired', 'Rekord aus Alfter' a 'Robert Blum'.
- Nektarina (Prunus persica var. nectarina) njaso mjeńše płody, kótarež běliznja jo gładka.
Galerija
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]-
-
Kwiśonki -
Rozrězowany płod -
Rjaschen ako pśikład za twardopackaty płod
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ 1,0 1,1 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 409
- ↑ 2,0 2,1 W internetowem słowniku: Pfirsich
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf, b. 430.
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 685 (nim.)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 260 (nim.)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 176 (nim.)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, bok 105 (nim.)
