Běła wutka
| |
| Běła wutka (Nymphaea alba) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| pórěd: | (Nymphaeales) |
| swójźba: | Wutkowe rostliny (Nymphaeaceae) |
| pódswójźba: | Nymphaeoideae |
| rod: | Wutka[1][2] (Nymphaea) |
| pódrod: | Nymphaea |
| družyna: | Běła wutka |
| wědomnostne mě | |
| Nymphaea alba | |
| Linnaeus | |
Běła wutka (Nymphaea alba) jo rostlina ze swójźby wutkow.
Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Běła wutka jo wódna rostlina, kótaraž ma až do 3 m dłujko kijaškate, na wóźe plěwajuce łopjena.
Pjeńk jo tłusty a łazecy.
Rostlina ma z 3 m nejdlejše łopjenowe a kwiśonkowe kijaški z domacneje flory.
Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Łopjena su wjelike, kulojte, na spódku dłymoko zarězowane a maju pśeměr wót 10 až do 30 cm. Łopjenate nerwy su až do kšomy 2- abo 3 raze widłaśe źělone z prěcnymi nerwami. Wóni su jano na nasajźe dłujkich, elastiskich kijaškow dłymoko zarěznjone. Jich dychawki su na górnem boku.
Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Wóna kwiśo wót maja až do awgusta. Kwiśonki plěwaju, su wjelike a dośěgnu pśeměr wót 10 až do 12 cm. 10 až do 25, maksimalnje 30 kronowych łopjeńkow su pódłujke, pśecej běłe a tak dłujke kaž keluškowe łopjeńka abo dlejše. 4 až do 5 keluškowych łopjenow jo gropne, zelene abo nabrune a pódłujke. Młoholicbne, sněgběłe kronowe łopjeńka nutś k proškowym łopjeńkam pśistupje. Kwiśonki mógu wopśimjeś až do 125 žołtych proškowych łopjeńkow. Kwiśonki se jano wódnjo puknu.
Płodnik jo kulojty a ma płony, žołtu pěstu z 12 až do 20 pěstowymi promjenjami. Wón se pó woprošenju wót insektow pód wódu pódnurijo a se k jagodowemu płodoju wuwiwaju, kótaryž pótom zgni a semjenja pušći.
Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Płod jo kšuškojta tobołka, kótaraž ma górjejce radialnje rozrědowane pěsty.
Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Wóna rosćo we na carobinach chudych abo bogatych, stojecych abo pómału běžecych wódach, a to w gatach, starych wódach a měrnych jazorach.
Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Běła wutka jo w pśisamem cełej Europje rozšyrjona.
Pódobnej družynje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Mała wutka Nymphaea candida ma kwiśonki z pśeměrom mjazy 6 a 8 cm a rosćo w małokalkowych wódach w srjejźnej, pódzajtšnej a pódpołnocnej Europje. Kwiśonkowe łopjena su krotše ako keluškowe łopjena. Kwiśonkowy spódk jo słabje 4kšomaty. Pěstowa platśa jo jasnje konkawna a ma 6 až do 12 pěstowych promjenjow.
- Nymphaea tetragona rosćo w dłujkozajtšnej Europje. Kwiśonkowy spódk jo jasnje styrikšomaty. Keluchowe łopjena zwóstawaneju až do zdrjałosći płoda. Plěwajuce łopjena su pódłujke a dośěgnu šyrokosć wót 8 cm.
Wobraza[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
-
Běłe wutki -
ilustracija (Otto Wilhelm Thomé, 1885)
Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 631
- ↑ W internetowem słowniku: Seerose
Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 170 (nim.)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, bok 170 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 64-65 (nim.)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 40 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 172 (nim.)
- Ullstein Lexikon der Pflanzenwelt, 1973, ISBN 3-550-16019-4, bok 406 (nim.)
Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Běła wutka. W: FloraWeb.de. (nim.)