Mack

Z Wikipedije
Wulki mak
Mack (Papaver rhoeas)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Eudikotyledoneny
pórěd: (Ranunculales)
swójźba: Makowe rostliny (Papaveraceae)
pódswójźba: Papaveroideae
rod: Mak[1][2] (Papaver)
družyna: Mack[3]
wědomnostne mě
Papaver rhoeas
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Mack[3] (Papaver rhoeas) jo rostlina ze swójźby makowych rostlinow (Papaveraceae). Dalšnej ludowej mjeni stej: źiwy mack[3], pólski mack[3].

Makowišćo
Makowe kćenje
Makowa kwiśonka
Ilustracija

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Mack jo jadnolětna, pśilěgawje abo wótstojece kósmata rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 70 cm (30-90 cm) a šyrokosć wót 30 cm. Ceła rostlina wopśimjejo běłu mlocnu mězgu.

Kijaški su rowne.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Swětłozelene łopjena su pódłujke, pjerinate ze zubatymi wótrězkami, dolne su kijaškojśe šwižnjone, górne su sejźece.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wón kwiśo wót maja až do julije. Šklickate kwiśonki su na kóńcu stojece, cerwjene, dośěgnu šyrokosć wót 5 až do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopjeńce stej šćeśinate kósmate malsnje padajuce. 4 šarlachcerwjene kwiśonkowe łopjeńka dośěgnu dłujkosć wót 4 cm a maja carny flak na spódku kwiśonki. Kwiśonki su typiske proškowe kwěty bźez nektara. Nadbytk proška pśiwabiju insekty za woprošenje.

Sorty Shirley-serije maju kwiśonki w slědujucych barwach: cerwjene, rožojte, běłe abo samo dwójobarwne.

Sorta 'Mother of Pearl' ma šere, rožojte abo módrowioletne kwiśonki.

Eksistěruju teke sorty z połnjonymi kwiśonkami.

Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Płod jo naga, kulojta tobołka, kótaraž dośěgnjo dłujkosć mjazy 1 a 2 cm a jo jaden abo dwa raza tak dłujki kaž šyroki. Semjenja su małe, nerkoformowe, śamnobrune. Semjenja buchu z pomocu wětša rozšyrjone.

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wón rosćo na trajdowych pólach, wótpadnišćach, drogowych kšomach, terenach dwórnišćow. Ma lubjej lětośopłe, zwětšego kalkate glinowe zemje.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Mack jo pśisamem swětodaloko rozšyrjony.

Substancy[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rostlina wopśimjejo isochinolin-alkaloidy. W kwiśonce mimo anthocyanow su sliny.

Pódobne družyny[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Eksistěruju někotare pódobne družyny:

  • Sewny mak (Papaver dubium) ma kwiśonkowe łopjeńka z dłujkosću wót 1-2 cm.
  • Bastardowy mak (Papaver hybridum) ma šćeśinaty, jajowaty abo kulojty płod; rosćo rědko na glinjanych a pěskowych pódach.
  • Mały mak (Papaver argemone) rosćo na małokalkate zemjach, trajdowych pólach a pěskowych zemjach.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 222
  2. W internetowem słowniku: Mohn
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowem słowniku: Klatschmohn

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Commons
Commons