Carny baz

Z Wikipedije
Carny baz
Carny baz (Sambucus nigra)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Asteridy
Euasteridy I
pórěd: (Dipsacales)
swójźba: hsb:Pižmonkowe rostliny (Adoxaceae)
rod: Baz[1][2] (Sambucus)
družyna: Carny baz
wědomnostne mě
Sambucus nigra
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Carny baz (Sambucus nigra) jo rostlina ze swójźby pižmonkowych rostlinow (Adoxaceae).

Jagodate packate płody

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Carny baz jo kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až do 7 (9) m.

Gałuzy su zrownane abo wobłukaśe wen pśewisujo.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Pśeśiwo stojece łopjena su pjerinate, dłujko wogonkate, na dolnem boku namódry zelene a wobstoje zwětšego z 5 až do 7 dłujkojśe-jajojtych, 5-10 cm dłujkich, 3,5 cm šyrokich, śańko zubatych, pśisamem sejźecych łopjeńkow. Pśi rozšurowanju aromatiski wónjaju.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśo wót maja až do junija. Małke, šlapkaśe płone, gódnje wónjajuce kwiśonki stoje w až do 8 cm šyrokich wokołkowych kisćach. Krona jo kólaskata, běła abo póžołta.

Kwiśonki se wót muchow a brucykow woprošuju. Ale proški se zwětšego wót wětša rozšyrjona, tak až ako wuwołaŕ někotarych alergijow płaśe.

Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Płody su cerwjeno-carne, jědne, kulowate packate płody, kótarež cesto se jagody pomjenjuju. Wóni dośěgnu tłustosć wót 3 až do 4 mm. Jich wogonki su swětłocerwjene. Mězga jo purpurcerwjena.

Zdrjałe płody se wót ptaškow jěźe.

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rosćo w žywych płotach a w bogatych na zelu, włožnych lěsach a drjebiznowych městnach.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rostlina jo w pśisamem cełej Europje rozšyrjona. Ale teke w Małkej Aziji a w Kawkazu wustupujo.

Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśonki a płody se pśeśiwo kataroju a drugim bólosćam dychańskich puśow, ale teke pśeśiwo zymnicy wužywaju.

Mytologija[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Pśi Germanach jo był wósebnje swěta, pśeto ako domacny kerk jo złe duchy zagnaś měła. Jeje nimske mě Hollunder cesći Frau Holle.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 69
  2. W internetowem słowniku: Holunder

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Commons
Commons