K wobsahej skočić

Carny baz

Z Wikipedije
Carny baz
Carny baz (Sambucus nigra)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Asteridy
Euasteridy I
pórěd: (Dipsacales)
swójźba: hsb:Pižmonkowe rostliny (Adoxaceae)
rod: Baz[1][2] (Sambucus)
družyna: Carny baz
wědomnostne mě
Sambucus nigra
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Carny baz (Sambucus nigra) jo rostlina ze swójźby pižmonkowych rostlinow (Adoxaceae).

Jagodate packate płody

Carny baz jo kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až do 7 (9) m.

Gałuzy su zrownane abo wobłukaśe wen pśewisujo.

Pśeśiwo stojece łopjena su pjerinate, dłujko wogonkate, na dolnem boku namódry zelene a wobstoje zwětšego z 5 až do 7 dłujkojśe-jajojtych, 5-10 cm dłujkich, 3,5 cm šyrokich, śańko zubatych, pśisamem sejźecych łopjeńkow. Pśi rozšurowanju aromatiski wónjaju.

Kwiśo wót maja až do junija. Małke, šlapkaśe płone, gódnje wónjajuce kwiśonki stoje w až do 8 cm šyrokich wokołkowych kisćach. Krona jo kólaskata, běła abo póžołta.

Kwiśonki se wót muchow a brucykow woprošuju. Ale proški se zwětšego wót wětša rozšyrjona, tak až ako wuwołaŕ někotarych alergijow płaśe.

Płody su cerwjeno-carne, jědne, kulowate packate płody, kótarež cesto se jagody pomjenjuju. Wóni dośěgnu tłustosć wót 3 až do 4 mm. Jich wogonki su swětłocerwjene. Mězga jo purpurcerwjena.

Zdrjałe płody se wót ptaškow jěźe.

Rosćo w žywych płotach a w bogatych na zelu, włožnych lěsach a drjebiznowych městnach.

Rostlina jo w pśisamem cełej Europje rozšyrjona. Ale teke w Małkej Aziji a w Kawkazu wustupujo.

Kwiśonki a płody se pśeśiwo kataroju a drugim bólosćam dychańskich puśow, ale teke pśeśiwo zymnicy wužywaju.

Pśi Germanach jo był wósebnje swěta, pśeto ako domacny kerk jo złe duchy zagnaś měła. Jeje nimske mě Hollunder cesći Frau Holle.

  1. Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 69
  2. W internetowem słowniku: Holunder
Commons
Commons