Bixa orellana
| |
| (Bixa orellana) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy II | |
| pórěd: | (Malvales) |
| swójźba: | (Bixaceae) |
| rod: | Bixa |
| družyna: | Bixa orellana |
| wědomnostne mě | |
| Bixa orellana | |
| L. | |
Bixa orellana jo bom abo kerk ze swójźby (Bixaceae).
Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Bixa orellana jo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót až do 9 m, abo kerk, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót něźi 3 m.
Wjelike, wogonkate łopjena su wutšobojte a bronzobarwnje woběžuju. Wóni njasu pódlańske łopjeńka.
Kwiśo w lěśu. Kwiśonki su cerwjene, rožojte abo běłe, kótarež stoje w promjenjach.
Płody a semjenja[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Płody su cerwjene a mandlojte a njasu cerwjene šćeśiny. Wóni hyšći dłujko na gałuzach wóstanu. Jadnotliwe semjenja njasu cerwjeny mantel (Arillus), z kótaregož se móžo bogata na karotin barwidło gótowaś.
Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Rosće w śopłych a bźezomrozowych stojnišćach.
Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Rostlina jo w tropiskej Americe domacna. Ale něnto jo do tropiskeje Afriki rozšyrjona.
Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Bixa orellana se ako pyšnu rostlinu sajźa. Barwidło se za barwjenje caroby (butra, šokolada, twarožk) a tekstilijow wužywa.
Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 141 (nim.)
- "La Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto" (NPIV), 2002, ISBN 2-9502432-5-8, bok 155, pód lema bikso (Bixa) (esp.)
