Bagnowa smalanka
| |
| Bagnowa smalanka (Filipendula ulmaria) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy I | |
| pórěd: | (Rosales) |
| swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
| pódswójźba: | (Rosoideae) |
| rod: | Smalanka[1] (Filipendula) |
| družyna: | Bagnowa smalanka |
| wědomnostne mě | |
| Filipendula ulmaria | |
| L. | |
Bagnowa smalanka (Filipendula ulmaria) jo rostlina ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae).
Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Bagnowa smalanka jo wěcejlětna, zelišćata rostlina, kótaraž dośěgnjo wusokosć wót 2 m (50-150cm).
Kijaški su lisćate a cesto cerwjenobrune.
Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Łopjena su měnjate a górjejce śamnozelene, gołe, ale dołojce nejcesćej běłofilcojśe kósmate, rědko pśisamem zelene; pjerinate z 5-11 cunje zubatymi, jajojtymi łopjenkami. Wóni dośěgnu dłujkosć wót až do 30 cm.
Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Wóna kwiśo wót junija až do awgusta. Kwiśonki su gusto stojece, we wěcejkwiśonkowych kisćatych źělnych kwisónkowych stołkach (až do 25 cm šyroki njepšawa wokołka). Keluškowe łopjena dośěgnu dłujkosć wót 1mm. Kwiśonkowe łopjeńka su 5 abo 6, kulojte až do owalne, dośěgnu dłujkosć mjazy 2 a 5 mm a su žołtoběłe. Wurownane póbocne gałuzki wokołkoweje grany su dlejše ako głowna wóska.
Kwiśonki buchu wót insektow woprošone.
Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Rozšyrjenje płodow se pśewjeźo pśez wětš a wódu.
Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Wóna rosćo na wusokotrajnowych pólinach, łukach za zasćełanje a rěcnych brjogach. Ma lubjej mokše, wutkate zemje.
Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Bagnowa smalanka jo w pśisamem cełej Europje (z wuwześim někotarych kupow w pódpołdnjowej mediteranej regionje), pódzajtšu až do pódzajtšneje Azije rozšyrjona.
Pódobna družyna[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Kulawata smalanka (Filipendula vulgaris) ma łopjena kótarejež su na wobyma bokoma zelene, pjerinate z 21-81 gropnje zubatymi łopjenkami. Wóna ma 6 kwiśonkowe łopjeńka, kótarež dośěgnu dłujkosć mjazy 5 a 10 cm. Płody su kósmate, rowne a wurownane. Wóna rosćo na suchych łukach.
Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Kwiśonki toś teje družyny móžo se kaž gójeński tej pśeśiwo reumatizmoju a chórosćam mokśowych drogow wužywaś, dokulaž ceła rostlina wopśimjejo salicylowu kisalinu.
Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, bok 355 (nim.)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, bok 178 (nim.)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, bok 180-181 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 150 (nim.)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, boka 88-89 (nim.)
- Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002)
- Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanic für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002)
Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Bagnowa smalanka. W: FloraWeb.de. (nim.)
- Mapa wó swětodalokem rozšyrjenju bagnoweje smalanki
- BioLib (česk.), (eng.)
- Botanický herbář (česk.)
- Bylinky na dlani (česk.)
- garten.cz (česk.), (pól.), (nim.), (eng.), (słow.)
- G. Madaus: Lehrbuch der biologischen Heilmittel (nim.)
- crescent bloom (eng.)
- USDA plants database (eng.)
- Flora of Northern Ireland (eng.)
- Plants for a Future (eng.)
