Wjelicka tuja
_AR1bJPG.jpg)
| |
| Wjelicka tuja (Thuja plicata) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| klasa: | (Coniferopsida) |
| pórěd: | (Coniferales) |
| swójźba: | Cypresowe rostliny (Cupressaceae) |
| pódswójźba: | Cupressoideae |
| rod: | Tuja[1][2] (Thuja) |
| družyna: | Wjelicka tuja |
| wědomnostne mě | |
| Thuja plicata | |
| Donn ex D.Don in Lambert | |
Wjelicki tuja (Thuja plicata, syn.: Thuja gigantea) jo bom ze swójźby cypresowych rostlinow (Cupressaceae).
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Wjelicka tuja jo pśecej zeleny bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót až do 50 m. W kulturje jano wusokosć wót až do 25 m dośěgnjo.
Krona jo na zachopjeńku kjagelojta, pózdźej njepšawidłowna. Dołojce jo bejnje šyroka.
Zdonk dośěgnjo tłustosć wót wěcej ako 2 m, pśedewšym pśi starych rostlinach. Škóra jo cerwjenojta až śamnobruna a se w pódłujkostnych smužkach abo w małkich platach pušća.
Gałuzy su wopłonjone, wódorownje wótstojece a pśi rozšurowanju pó ananas wónjaju. Jich górny bok jo błyšćecy zeleny, ale dolny bok jo šerozeleny.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Spjerchlinate, gusto na gałuzy pśilěgajuce łopjena su tupe njasu krotki špick a dośěgnu dłujkosć wót něźi 3 mm.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Kwiśo wót měrca až do apryla. Muske kwiśonki su małke a žołtojte a stoje na kóńcykach gałuzow. Žeńske kwiśonkowe stołki su zelenojte abo mělnje cerwjene.
Šyški
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Šyški su wogonkate, rowne a dośěgnu dłujkosć wót 1 až 2 cm. Wóni njasu pěś až šesć porow elastiskich spjerchlinow. Wogonki su krotke a kśiwjone. Zdrjałe šyški su brune.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rosćo na pśirěcnych brjogach a sćinowych wótkłonach, pśi comž wót płoninow až do górow wustupujo. Ma lubjej włožne, wutkate zemje.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rostlina jo w pacifiskej pódpołnocnej Americe wót pódpołdnjoweje Alaskeje až pódpołnocneje Kaliforniskeje rozšyrjona. Tam bom móžo starstwo wót wěcej ako 500 lět dośěgnuś.
Wužywanje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rostlina se w srjejźnej Europje ako pyšnu drjewinu sajźa. Indianarje zdonki su za totemowe koły wužywali.
Drjewo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Drjewo jo w jědrje cerwjene, wjelgin trajne a se góźe derje wobźěłaś. Z togo se na pś. šynźele, paneele, zepěrańske grědy a płachtate sćažory zgótujo.
Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 525
- ↑ W internetowem słowniku: Lebensbaum
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 900 (nim.)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, bok 88 (nim.)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, bok 440 (nim.)
Eksterne wótkaze
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Commons: Wjelicka tuja – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow