Słodka wišnja
| |
| Kwiśeca słodka wišnja (Prunus avium) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| pórěd: | (Rosales) |
| swójźba: | Rožowe rostliny (Rosaceae) |
| pódswójźba: | (Spiraeoideae) |
| tribus: | (Amygdaleae) |
| rod: | (Prunus) |
| družyna: | Słodka wišnja[1] |
| wědomnostne mě | |
| Prunus avium | |
| (L.) L. | |
Słodka wišnja[1] (Prunus avium) jo bom ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšnej serbskej mjeni stej wišnina[2], wišnjowy bom[2].
Wopśimjejo slědujuce póddružyny:
- źiwa wišnja (Prunus avium ssp. avium)
- hsb:chrympowa wišnja (Prunus avium ssp. duracina)
- carna wišnja (Prunus avium ssp. juliana)
Wopis
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Słodka wišnja jo bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 2 až do 25 m. Jeje rosćeńska forma wariěrujo pó pódłožku, sorśe a wobrězku.
Krona jo šyroko jajojta až kulojta.
Škóra jo prěki purlata a cewjernobruna až carna. Z ranjonych zdonkow gumijowa žywica wustupujo, kótaraž rana zasej zawěraju.
Gałuzy rosćo na kósu rowno.
Łopjena
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Łopjena su śańke, jajojte až eliptiske, špicne, zubate abo gropnje rězane a dośěgnu dłujkosć wót 5 až do 15 cm. Jich wogonki maju prědku załzy a dośěgnu dłujkosć wót až do 5 cm. Wóni su na dolnem boku kósmate. Nazymske barwjenje jo žołto-oranžowe až cerwjene.
Kwiśonki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Kwiśo wót apryla až do maja. Běłe kwiśonki se pśed łopjenami jawje a stoje pó dwěma až pó šesćoch we wokołkojtych promjenjach a dośěgnu wjelikosć wót něźi 3 cm. Jich wogonk dośěgnjo dłujkosć wót až do 5 cm. Kronowe łopjeńka dośěgnu dłujkosć wót 10 až do 15 cm. Proškowe łopjeńka su dwaźasća.
Rostlina njaso pupkowe spjerchliny na spódku kwiśonkowych wogonkow.
Płody
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Twardopackaty płod dośěgnjo wjelikosć wót 2,5 cm a jo kulowaty až wutšobojty, cerwjeny až carny, njepśimrozowany a wopśimjejo gładku packu. Jich wogonki dośěgnu dłujkosć wót 2 až do 5 cm. Wóni wót junija zdrjaju. Pśi źiwje rosćecych bomach su słodke abo pitśku górke, ale nic kisałe.
Wóni njedozdrjaju. Togodla se muse dopołnje zdrjałe šćipaś.
Jich derje słoźece płodowe měso wopśimjejo dosć cukora, mineralne maśizny a witaminy.
Stojnišćo
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rosćo źiwje w lěsach, na lěsnych kšomach, w žywych płotach. Ma lubjej słyńcne stojnišćo a rosćo nejlěpjej na dłumokosegacych, pitśku włožnych a wutkatych zemjach.
Rozšyrjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rostlina jo pśedewšym w srjejźnej a pódpołdnjowej Europje rozšyrjona.
Pódobna družyna
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Rostlina jo družynje Kisała wišnja (Prunus cerasus) pódobna, kótaraž jo kerk abo bom z wusokosću wót 10 m. Jeje płody su kisałe. Kwiśonkowe wogonki dośěgnu dłujkosć wót 2 až do 4 cm a njasu na spódku pupkowe spjerchliny a 1-2 listowej łopjeni. Kronowe łopjeńka su pśisamem kruhojte.
Rosćo w swětłych lěsach, žywych płotach a se cesto sajźaju.
Glědaj teke
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Nožki
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- ↑ 1,0 1,1 W internetowem słowniku: Süßkirsche
- ↑ 2,0 2,1 Petrick, W. et al.: Flora des Spreewaldes. Natur und Text, Rangsdorf 2011, b. 429.
Žrědła
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 679 (nim.)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 174 (nim.)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 438 (nim.)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, bok 100 (nim.)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 418 (nim.)