Pókšyty semjenjak

Z Wikipedije
(pósrědnjone z boka „Pókšyte semjenjaki”)
Pókšyty semjenjak
(Lilium carniolicum)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
wótrěd: Žyłkowe rostliny (Tracheophyta)
pódwótrěd: Semjenicy (Spermatophytina)
klasa: Pókšyty semjenjak[1]
wědomnostne mě
Magnoliopsida
Brongn.
Wobźěłaś
p  d  w
Žywjeński cyklus

Pókšyty semjenjak (Magnoliopsida, prjedy Angiospermae[1] abo Magnoliophyta) jo nejwětša klasa ze pódwótrěda semjenicow (Spermatophytina).

Jogo semjenišćo se pśecej w płodniku zawěra. Toś ten se pśi zdrjałosći do płoda pśetwórjujo, pśi comž se dalšne źěle kwiśonki mógu wobźělowaś.

Systematika[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Pókšyty semjenjaki su z něźi 250.000 znatymi družynami rostlinska kupka z nejwětšymi družynami. W casu jich systematiska pozicija znutśika semjenicow a jich póchad pśecej hyšći pśedmjat wědomnostnych debatow, jo se jich nutśikowna systematika nic napóslědku pśez źěło Angiosperm Phylogeny Group (APG) z 1990. lět stabilizěrowała. Tu pśestajowana systematika bazěrujo na w oktobrje 2009 pśedstajonej tśeśej wersiji APG.[2]

Mimo wjelikich kupkow monokotyledonow a eudikotyledonow hyšći eksistěruju někotare bazalnje stojece pórědy. Jich pśiswójźbnosć se pśez slědujucy kladogram wujasnjujo:[2]



Amborellales




Nymphaeales




Austrobaileyales





Magnoliids



Chloranthales





Monokotyledony




Ceratophyllales



Eudikotyledony








Bazalne pórědy[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Pód zapśimjeśu bazalne pórědy su wšake pórědy zjimaja, kótarež na bazy pókšytych semjenjakow stoje. Wóni njejsu žedna pśirodna pśiswójźbnostna kupka (Monophylum). Togodla se nic wěcej kaž w zajźonosći ako swójski takson wjedu, na pś. ako Einfurchenpollen-Zweikeimblättrige. Bazalne pórědy wopśimjejo něźi 8600 družynow. Wóni maju někotare zgromadne pśiznamjenja.

To su pśedewšym wódrjewjane rostliny, kótarež eteriske wóleje twórje (fenylpropanoidy a terpeny). Toś te su w kulowatych idioblastach. Łopjena su jadnore a wobsejźe žedne pódlańske łopjeńko. Kwiśonki eksistěruju w wjelgin rozdźělnych formach. Pśirědowanje kwiśonkowych organow jo šrubikojte abo tež cesto w tśilicbnych kružkach. Prošk jo pśedewšym monosulkatny. Płodowe łopjeńka su zwětšego nic zrosćone. Ceste rostlinske wopśimjeśowe maśizny su bencylisochinolinalkaloidy a neolignany.[3]

K bazalnym pórědam se lice slědujuce taksony:[2]

Za detailny pśeglěd wó systematice, glědaj de:Systematik der Bedecktsamer.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. 1,0 1,1 Das große Buch des Allgemeinwissens Natur, Ein umfassendes Nachschlagewerk über das Leben auf der Erde, Stuttgart 1996, ISBN 3-87070-613-9, boka 468-469, pód lema Bedecktsamer
  2. 2,0 2,1 2,2 Angiosperm Phylogeny Group: An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III W: Botanical Journal of the Linnean Society, 161:2, 2009, S. 105-121
  3. A. Bresinsky, Ch. Körner, J. W. Kadereit, G. Neuhaus, U. Sonnewald: Strasburger – Lehrbuch der Botanik. 36. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg 2008. ISBN=978-3-8274-1455-7

Žrědło[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]