Žrědłowy tekst za Pariski meridian se woglědaś

[[Dataja:Obs-Paris-meridienne.jpg|thumb|''Salle méridienne'', tež ''Salle Cassini'' w [[Pariski obserwatorium|Pariskem obserwatoriumje]]: Meridian ako wobznamjenje na spódku.]]

'''Pariski meridian''' jo [[nulowy meridian]] był, kótaryž jo se do [[Mjazynarodna meridianowa konferenca|Mjazynarodneje meridianoweje konference]] wužywał a lažy 2°&nbsp;20'&nbsp;14.025" na pódzajtšo wót [[Greenwich (London)|Greenwichskego]] meridiana, kótaryž wužywa se powšyknje wót konference. [[Paris|Pariski]] meridian źo prěki pśez [[Pariski obserwatorium]].

== Stawizny meridiana ==
Jo se w lěśe 1718 wót [[Jacques Cassini]] póstajił. Do górjejce naspomnjoneje konference w lěśe 1884 jo wón wažny nulowy meridian był (mimo daloko rozšyrjonego [[Ferro-meridian|Ferro-meridiana]] a&nbsp;dr.) a jo se na konferency teke ako alternatiwa ku Greenwichskemu meridianoju rozpomnjeł, na kótryž su se naslědku dojadnali.

Spóromje Pariskego meridiana su se wěcej raz [[Stopnjoměrjenje|stopnjoměrjenja]] pśewjadli.

== Temps moyen de Paris ==
<!--
Serbska předłoha hišće njeje.
{{Infobox Zeitzone
| MERIDIAN-LÄNGE = 2.337229
| MERIDIAN-EW    = W
| OFFSET         = +0.155833
| DTG            =
| NAME-EN        =
| ABK-EN         =
| NAME-LOK       = Temps moyen de Paris
| ABK-LOK        = t.m.P.
| NAME-DE        =
| ABK-DE         =
| NAME-VAR       =
| NAME-VAR       =
| GÜLTIG-VON     = 9. März 1911
| GÜLTIG-BIS     = 9. August 1978
| ANMERKUNGEN    = [[Frankreich#Administrative Gliederung|ganzes französisches Territorium]]
}}-->
Meridian jo teke wót 9. měrca 1911 ''(Loi du 9 mars 1911)'' standardny póśěg za ''{{lang|fr|Heure légale}}'' (kazniski cas) ''{{lang|fr|Temps moyen de Paris (t.m.P.)}}'' (srjejźny Pariski cas), normowy cas, kótaryž jo za Francojsku zawězujucy. Samo pó pśiwześu [[Swěty cas|swětowego casa]] jo Francojska pśi kazniskem póśěgu t.m.P.−&nbsp;9′&nbsp;21″ wóstał, nic pśi [[Greenwich Mean Time|GMT]]/[[Universal Time|UT]]/[[koordiněrowany swětowy cas|UTC]] sam, pśi comž t.m.P. jo ze [[Swětowy čas|swětowym casom]] na dokradnje toś tu diferencu koordiněrowany (zgromadne [[Pśestupna sekunda|pśestupne sekundy]]). Gódnota jo až do 9.&nbsp;awgusta 1978 pó pšawje płaśeca była, akle wót togo jo UTC pśez dekret casowy zakład francojskeje ''{{lang|fr|Heure légale}}''.

Francojska (głowny kraj, cona [[MEZ]]/[[MESZ]]) jo pótakem na pśikład t.m.P.+50′&nbsp;39″ měła, nic (pó lěśe 1968) UTC+1 – toś ta gódnota płaśi akle pó lěśe 1978.

== Pomniki ==
Meridian wóznamjenjujo se pśez někotare stawizniske [[Meridianowy kamjeń|słupy]].

=== Dibbetsowa wuměłska hommage: Arago-medaljony ===
[[Dataja:Arago medallion Paris.jpg|thumb|Arago-medaljon Pariskego nulowego meridiana]]

Nižozemski konceptowy wuměłc [[Jan Dibbets]] jo stary nulowy meridian w lěśe 1995 pśez bronzowe plakety markěrował, kótarež su diskretnje w flastarju, chódnikach, dworach a wšakich twarjenjach zasajźone, ''Arago-medaljony'', hommage fyzikarjeju a wójowarjeju za cłowjeske pšawa [[François Arago]]. 

Z toś tych spócetnje 135 plaketow, na kótarež dotychměst su mało glědali, su někotare wót publicěrowanja [[Dan Brown|Dana Brownowego]] bestsellera [[Sakrileg (roman)|Sakrileg]] wukšadnuli. Zapśimjeśe "rožowa linija", kótarež wužywa se w toś tych knigłach za Dibbetsowu wuměłsku twórbu, jo Brownowa wumyslenka. Wopac jo teke jogo pśedstajenje, až meridian by nawopacnu Louvreowu głažanu pyramidu pśeprěkował. Hynac ako w [[The Da Vinci Code – Sakrileg|filmje]] pśedstajone, njejo togodla nad pyramidu žeden ''Arago-medaljon''.

== Literatura ==
* Kurt Bretterbauer: ''Meridian von Paris II.'' In: ''[[Sterne und Weltraum]]'' 2/2008 ([http://www.astronomie-heute.de/artikel/897573&_z=798889 archiw nastawkow] astronomie-heute.de, wótkaz k pdf).
* Günther Müller: ''Meridian von Paris.'' In: ''Sterne und Weltraum'' 10/2007, str. 63sl.sl. ([http://www.astronomie-heute.de/artikel/911813&_z=798889 archiw nastawkow] astronomie-heute.de, wótkaz k pdf).
* Paul Murdin: ''Full Meridian of Glory. Perilous Adventures in the Competition to Measure the Earth.'' 2009, [[Special:Booksources/978-0-387-75533-5|ISBN 978-0-387-75533-5]] (eng.).
* Frédérique Villemur, Paul Facchetti (Photogr.): ''La Méridienne de Paris, une nouvelle traversée de la capitale.'' Paris Musées/Actes Sud, Arles 2000, [[Special:Booksources/2-87900-541-8|ISBN 2-87900-541-8]] (franc.).

{{Coordinate|name=Pariski meridian (Salle méridienne, Observatoire de Paris)|NS=48/50/11.30/N|EW=2/20/14.025/E|type=landmark|region=FR-75}}

[[Kategorija:Matematiska geografija]]
[[Kategorija:Stawizny geografije]]
[[Kategorija:Stawizny astronomije]]
[[Kategorija:Pomnik we Francojskej]]