Astronomiska dlinina
Astronomiska dlinina dypka na zemskem pówjerchu wótpowědujo jogo geografiskej dlininje, njenastupa wšak jogo poziciju, ale jogo lotowy směr. Jo kut mjazy meridianoweju rowninu dypka a meridianoweju rowninu w Greenwichu, a w tom samskej měrje diferenca wobeju gwězdoweju casowu (městny gwězdowy cas minus greenwichowy gwězdowy cas).
Mě „astronomiska dlinina“ pochada z togo, až wóna – kaž teke astronomiska šyrina – dajo se jano pśez astronomiske měrjenja („astr. póstajenje pozicije“) zwěsćiś. Astronomiska dlinina resp. šyrina rozeznawa se wót geografiskeje dlininy resp. šyriny wó wliw lotowego wótchylenja. Lotowe wótchylenje pśedstaja wótchylenje městneje wertikale wót jeje idealnego (pśez góry/doły njemólonego) směra.
Lotowe wótchylenje jo pśez masowych njepšawidłownosćow zemskego śělesa wuměnjone a móžo we wusokich górach něźi 50" (0,005°) dojśpiś (glej teke geoid). Jogo komponenśe (pódpołnoc-pódpołdnjo a pódzajtšo-pódwjacor) wóznamjenjotej se zwěšego z formulowyma znamjenjoma ξ a η.
Mjazy astronomiskeju šyrinu a dlininu a jeju geografiskima (lěpjej: elipsoidiskima) ekwiwalentoma wobstoj póśěg
Za dokradne geoidowe póstajenje trjeba se lotowe wótchylenje na tak wjele kaž móžno městnach, a astronomiskej koordinata φ´, λ´ stej srědk, aby jo póstajiło. Pyta se z uniwersalnym instrumentom (astronomiski teodolit) abo z cenitoweju kameru pśestarkowański dypk pódlejšoneje lotoweje linije na gwězdnem njebju („astronomiski“ abo „napšawdny cenit“); jogo njebjaskej koordinata (rektascensija a deklinacija) dajotej se pótom direktnje do gódnotowu φ´, λ´ pśelicyś.