Žanr

Zapśijeśe žanr jo zapśijeśe typologije, z kótarejuž se rozeznawaju wšakorake formy wuměłstwa pó rumowem a casowem pósegu wuměłskego wopśimjeśa. To su napśikład žanry twórjecego wuměłstwa, pśedstajajucego wuměłstwa a filmow, muziki a literatury, ale teke žurnalistiskich pśedstajajucych formow a mimo togo computerowych graśow. Tak stej na pśikład žanra sciencefiction a western w filmje ako w literaturje znatej.

Žanrowe mólowanje se zaběra ze scenami wšednego dnja abo anekdotiskimi scenami wěstego wobłuka, na pśikład kjarcma.

W žanrje su wšakorake stile, ako su mócnje wót wótpowědnych družynow wobwliwowane a pokazuju kakosći indiwiduelnego wuměłca.

Pódžanry

Cesto se žanry hyšći dokradnjej wopisuju z pomocu pódžanrow. Togodla wóni se cesto wjelgin roznogaśiju:

• Pśikład muzika: Rockowa muzika -> Heavy metal -> Black metal -> Viking metal

Jolic za twórby su pódžanry móžne, dejali pak skerjej wó kategorijach powědaś.

Žanry twórjecego wuměłstwa

Mólowanje

Hierarchiju žanrow a družynow mólowanja jo zestajił w lěśe 1667 francojski architekt a stawiznaŕ André Félibien. Wóna jo wótbłyšćowała śěžkosć wuměłstwow a jo była we Francojskej až do kóńca Stareje kněžaŕstwoweje formy (Ancien Régime) wažny źěł wótkubłanja a pósuźowanja studentow Kralojskeje akademije rědnych wuměłstwow (Académie royale des beaux-arts). Pó Félibienje su žanry wót nejnadobnjejšego do nejjadnorjejšego na slědujucu wašnju rědowane (w spinkoma: wótpowědujuca družyna wobrazow):

• alegoriske mólowanje (alegorija)
• stawizniske mólowanje, do cogož słuša mólowanje bitwow
• portraitowe mólowanje (portrait)
• žanrowe mólowanje (žanr)
• mólowanje zwěrjetow
• śichowobrazowe mólowanje (śichowobraz)
• namórnistwowe mólowanje (marina, mórjowa mólba)
• krajinowe mólowanje

Fotografija

• aktowa fotografija
• industrijowa fotografija
• pśirodowa fotografija
• architekturowa fotografija
• źiwadłowa fotografija

Žanry pśedstajajucego wuměłstwa

Źiwadło

Źiwadłowe žanry su:

• absurdne źiwadło
• boulewardowe źiwadło
• směšk
• spiwańske graśe

Muzika

Za europsku muziku se namakaju dokradnjejše informacije we wucbje wó formach a družynach. Teke muziku drugich kulturnych krejzow móžomy wótpowědujucy zarědowaś (na pśikład za afroamerikańsku muziku Blues, Jazz, Gospel a Rhythm and Blues).

Film

Filmy maju wjele wšakorakich žanrow, ako se do dalokeje měry ze žanrami literatury rownaju (krimi (film), horor, sciencefiction, erotika, satira). Wobšyrna lisćina jo pód wótkazom filmowe žanry. Žedne pśikłady:

• kriminalny film
• western, eastern
• wójnski film
• erotiski film
• drogowański film (roadmovie)

Zukowe wuměłstwo

Rozgłos znajo ako žanry na pśikład:

• słuchograśe
• feature
• reportaža

Žanry literatury

Dokradne wopisowanje žanrow literatury jo pód wótkazom družyna (poezija/literatura). Lisćina pśikładow za žanry:

• biografija
• fantazija
• horor
• nowela
• poetry slam
• roman
  • dyrdakojski roman
  • kubłański roman
  • domizniski roman
  • kriminalny roman
  • lubosćinski roman
• sciencefiction

Dalšne

Žurnalistika

W žurnalistice powědamy źinsa wó pśedstajajucych formach. Žurnalistika NDR jo měła dokradnu žanrowu teoriju žurnalistiskich formow. Pó pśikłaźe sowjetskeje žurnalistiki jo rozeznawała pó:

• informatoriska wašnja zdźělenja
• analytiska wašnja zdźělenja
• wobrazliwa konkretna wašnja zdźělenja

Komputerowe graśa

Teke pla computerowych graśow mamy wšake žanry. Žedne pśikłady:

• actionowe graśe
• dyrdakojske graśe
• strategijowe graśe
• rolowe graśe
• simulacija
• egoshooter
• shooter z tśeśeje wósoby

Glej teke

• žanrowa teorija
• žanrowe mólowanje

Literatura

• Otto Knörrich, Lexikon der lyrischen Formen, Kröner Verlag 2005 ISBN 3-520-47902-8