Słyńco

Słyńco (symbol: ; łat: Sol, grich.: ἥλιος bog słyńca Helios) jo gwězda, kótaraž jo centrum našego słyńcowego systema. Słyńce jo paleca se płuno-plasmoweju kula z 73% wóźiku, 25% helium a drugich elementow. Słyńca temperatura powjerchu jo 6000°C. Radius Słyńca wunjaso 1,4 milionow kilometrow, 109 raze wěcej ako radius zemje. M☉, słyńcowy wolumen wunjaso 2×10^30 kg, 300.000 raze wěcej ako zemja. Wolumen słyńca wunjaso 99,86 % wolumena cełego słyńcowego systema. Słyńco promjeni swětło, śopłota, energija a promjenjenja radioaktiwne a ultrawioletne. Słyńco jo 149,6 milionow kilometrow wót zemi. Słyńco jo gwězda głownego rěda, teke znate ako žołty lutk, w ramjenju Oriona w naseju galaksiju Ptaškoweju drogu.

Słyńco jo zakładne wuměnjenje za wše žywjenje na zemje, za wšych rostlinowu a zwěrjetowu. Słyńco wiźone ze zemje jo zazdaśim gibaś se na njebju wót zajźenja do schowanju, ale jo jano zemja, kótaraž wjerśe se wokoło swójeje wósy. Gaž zemja wobwjerśe se tak, až słyńco se pódnurja slězy wokłona, na tem městnu zemje jo se zajśmi a jo se zachopijo noc. Gaž zemja wobwjerśe se tak, až pó noce słyńco stupa wušej wokłona, na tem městnu zemje jo se zachopijo swětły źeń. Gaž zemja wobwjerśe se jaden raz 360 stopnjow wokoło swójeje wósy, jo minjo se jadna słyńcowa doba abo 24 góźiny. Ceły Słyńcowy system zrazom z zemja kružy teke wokoło słyńca. Gaž zemja wobkružujo jaden raz dopołny wobběg wokoło Słyńca, jo minjo se jadne zemske lěto casa, abo 365,25 słyńcowych dnjow.

Słyńco jo było cesćone ako bog abo bogowka wót wšyknych luźi wót kamjeńtneju dobu. Wót słyńca pomjenjowane su dny tyźenja w łatyńšćinje a germaniskich rěcach ako dies Solis, Sonnabend, Sontag, søndag, Sunday. Astronomiski symbol słyńca jo ☉