Albert Hofmann
Albert Hofmann (* 11. januara 1906 w Badenje (Aargau), wum. 29. apryla 2008 w Basel) jo był šwicaŕski chemikaŕ a nadejźaŕ wědobnje šyrjeceje substance LSD. Wuznamjenili su jogo z titulom cesnego doktora.
Žywjenje
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Albert Hofmann jo wótrosł ako nejstaršy wót styrjoch bratšow a sotšow, jogo nan jo był rucnikaŕ. Jěsno jo swójo pśekupowarske wuwucowanje absolwěrował a jo akle 1925 zachopił chemiju na uniwersiśe w Zürichu studěrowaś a jo promowěrował styri lěta pózdźej z wuznamjenjenim. Pśizamknuła jo se za wěcej ako styri lětźasetki (až do wuměńka 1971) jogo slěźarska źěłabnosć pśi firmje Sandoz w Baselu. W lěśe 1943 jo nadejšeł halucinogenu statkownosć LSD. Až do smjerśi jo bydlił na górskej łuce "Rittimatte" pśi kšomje Šwicarskeje Jury. Psi góźbje jogo 100. narodnego dnja jo se wót 13. do 15. januara 2006 w Baselu sympozium "LSD - Sorgenkind und Wunderdroge" wótměwał.
Slěźeńske źěło
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]Spóriš a spórišowe alkaloidy
[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]W ramiku slěźenjow nad spórišom a z wótglědanim, kołoběgowy stimulans wuwiś, jo Hofmann 1938 wšakorake amidowe deriwaty lysergoweje kisaliny syntetizěrował, mjaz nimi - ako 25. substancu rěda - teke jeje dietylamid.
We wopytach ze zwěrjetami jo substanca njeměrnosć mjazy zwěrjetami zawinowała, ale njejo farmakologiski relewantne abo zajmne kakosći pokazała. Dla togo njejo se LSD wěcej pśepytował. W lěśe 1943 pak jo se Hofmann rozsuźił, LSD wóspjet syntetizěrowaś. Pśi źěle w laborje jo wón njezjapkego njederjeměśa a njeměrnosći dla nuzkany był, ze swójim źěłom wopśestaś a domoj jěś. Ako jo doma pśišeł, jo wiźeł za zamžerjonyma wócyma za něźi dwě góźinje barwojte geometriske mustry (pseudohalucinacije), ako su jogo na take z kaleidoskopom widobne dopomnjeli. Wón sam z togo wuchada, až jo se mimowólnje tšošcycka LSD do jogo śěła zadobyła.
