Puckowina

Z Wikipedije
Puckowina
Puckowina (wósrjejź oktobra)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy I
pórěd: (Rosales)
swójźba: Rožowe rostliny (Rosaceae)
pódswójźba: Spiraeoideae
tribus: Twardopackosadowe rostliny (Amygdaleae)
rod: Prunus
družyna: Puckowina[1][2]
wědomnostne mě
Prunus spinosa
L.
Wobźěłaś
p  d  w

Puckowina[1][2] (Prunus spinosa) jo kerk ze swójźby rožowych rostlinow (Rosaceae). Dalšne serbske mě jo slěwica[3]. Jogo płod jo pucka[1][2].

Kwiśeca puckowina
Ilustracija

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Puckowina jo w lěśe zeleny, śernjowaśe wugótowany, wótstojece a gusto roznogaśowany kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 1 až do 3 (3,5-4,5) m. Rostlina jo pśeśiwo mrozoju njecuśniwa.

Młode gałuzy na zachopjeńku su kósmate, ale skerjej gołe bywaju, maju cerwjenojtu škóru, kótaraž w starosći carnje.

Zymske pupki su kulojte, dośěgnu wusokosć wót 1 až do 2 mm a su šerobrune až cerwjenobrune.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Łopjena su měnjate, zubate a dośěgnu dłujkosć wót 2 až do 4 cm (5 cm) a su dłujko wogonkate.

Łopjency su wopacnje owalne až eliptiske, dośěgnu dłujkosć wót 3 až do 4 cm a šyrokosć wót 15 až do 20 mm, maju na spódku małe nektarowe załzy a su na górnem boku śamnozelene, na dolnem boku jasnjejše a na žyłkach kósmate.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśo wót apryla až do maja (wót měrca až do apryla). Kwiśonki stoje pó jadnom abo pó dwěma, su krotko wogonkate, kwiśu dłujko pśed wubijanim lista a dośěgnu šyrokosć wót 1 až do 1,5 cm. Wóni su dwójorodnikojske, maju dwójnu kwiśonkowu wobalku a su pěślicbne. Keluch jo njenaglědny. Kronowe łopjeńka dośěgnu wjelikosć wót 5 až do 8 mm a su běłe. Stameny su něźi 20.

Kwiśonki buchu wót insektow pśedewšym pcołkow woprošone.

Płody[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Twardopackaty płod jo kulowaty, pśisamem carny, módrje pómrozkowane dośěgnjo wjelikosć wót 10 až do 15 mm. Packa dośěgnjo wjelikosć wót 8 až do 9 mm, jo kulojta a se njewótźělujo wót zelenego, kisałego płodowego měsa. Płody zdrjaju wót septembra až do oktobra.

Płody se góźe pó někotarych mrozach jěsć.

Chromozomy[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Puckowina z stwórej sadu chromozomow płaśi ako póchadna forma slěwcyny (Prunus domestica), kótaraž ma šesćoru sadu chromozomow. Druga póchadna forma jo wišnjowa slěwcyna (Prunus cerasifera) z dwójnej sadu chromozomow.

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rosćo w słyńcnych krjach resp. žywych płotach, na lěsnych a drogowych kšomach, kamjentnych gromadach. Ma lubjej wutkate, cesto kalkate zemje.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Puckowina jo w Europje z wuwześim pódpołnocy a dłujkego zajtša, w małej Aziji, Kawkazu, dłujkowjacornej Africe rozšyrjony. W Alpach až do wusokosćow wót 1000 m wustupujo.

Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Płody se mógu za wugótowanje alkoholiskich napojow, mězgow abo marmeladow wužywaś.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. 1,0 1,1 1,2 Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 396
  2. 2,0 2,1 2,2 W internetowem słowniku: Schlehe
  3. Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 452

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  • Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, bok 690 (nim.)
  • Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, bok 170 (nim.)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, bok 456 (nim.)
  • Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, boki 66-67 (nim.)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, bok 418 (nim.)

Wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Commons
Commons