Wjelicka tuja

Z Wikipedije
Wjelicka tuja
Wjelicka tuja (Thuja plicata)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
klasa: (Coniferopsida)
pórěd: (Coniferales)
swójźba: Cypresowe rostliny (Cupressaceae)
pódswójźba: Cupressoideae
rod: Tuja[1][2] (Thuja)
družyna: Wjelicka tuja
wědomnostne mě
Thuja plicata
Donn ex D.Don in Lambert
Wobźěłaś
p  d  w

Wjelicki tuja (Thuja plicata, syn.: Thuja gigantea) jo bom ze swójźby cypresowych rostlinow (Cupressaceae).

Wopis[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wjelicka tuja jo pśecej zeleny bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót až do 50 m. W kulturje jano wusokosć wót až do 25 m dośěgnjo.

Krona jo na zachopjeńku kjagelojta, pózdźej njepšawidłowna. Dołojce jo bejnje šyroka.

Zdonk dośěgnjo tłustosć wót wěcej ako 2 m, pśedewšym pśi starych rostlinach. Škóra jo cerwjenojta až śamnobruna a se w pódłujkostnych smužkach abo w małkich platach pušća.

Gałuzy su wopłonjone, wódorownje wótstojece a pśi rozšurowanju pó ananas wónjaju. Jich górny bok jo błyšćecy zeleny, ale dolny bok jo šerozeleny.

Łopjena[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Spjerchlinate, gusto na gałuzy pśilěgajuce łopjena su tupe njasu krotki špick a dośěgnu dłujkosć wót něźi 3 mm.

Kwiśonki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Kwiśo wót měrca až do apryla. Muske kwiśonki su małke a žołtojte a stoje na kóńcykach gałuzow. Žeńske kwiśonkowe stołki su zelenojte abo mělnje cerwjene.

Šyški[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Šyški su wogonkate, rowne a dośěgnu dłujkosć wót 1 až 2 cm. Wóni njasu pěś až šesć porow elastiskich spjerchlinow. Wogonki su krotke a kśiwjone. Zdrjałe šyški su brune.

Stojnišćo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rosćo na pśirěcnych brjogach a sćinowych wótkłonach, pśi comž wót płoninow až do górow wustupujo. Ma lubjej włožne, wutkate zemje.

Rozšyrjenje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rostlina jo w pacifiskej pódpołnocnej Americe wót pódpołdnjoweje Alaskeje až pódpołnocneje Kaliforniskeje rozšyrjona. Tam bom móžo starstwo wót wěcej ako 500 lět dośěgnuś.

Wužywanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Rostlina se w srjejźnej Europje ako pyšnu drjewinu sajźa. Indianarje zdonki su za totemowe koły wužywali.

Drjewo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Drjewo jo w jědrje cerwjene, wjelgin trajne a se góźe derje wobźěłaś. Z togo se na pś. šynźele, paneele, zepěrańske grědy a płachtate sćažory zgótujo.

Nožki[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. Starosta: Dolnoserbsko-nimski słownik, Niedersorbisch-deutsches Wörterbuch, Bautzen 1999, ISBN 3-7420-1096-4, bok 525
  2. W internetowem słowniku: Lebensbaum

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Eksterne wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

 Commons: Wjelicka tuja – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow