Arnošt Muka: Rozdźěl mjazy wersijami

Z Wikipedije
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Zak (diskusija | pśinoski)
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Zak (diskusija | pśinoski)
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Rědka 7: Rědka 7:


===Statkowanje===
===Statkowanje===
Arnošt Muka jo nejwuznamnjejšy sorabist staršeje generacije a jo był wjelebócny spěchowaŕ serbstwa. Dłujke lěta jo był funkcionaŕ [[Maćica Serbska|Maćice Serbskeje]], wót 1904 cesny cłonk a wót 1922 jeje cesny pśedsedaŕ. Wót 1880 jo był teke cłonk Maśice Serbskeje. W lětach wót 1882 do 1907 jo źěłał ako redaktor "Łužice" a wót 1894 do 1932 ako redaktor "[[Časopis Maćicy Serbskeje|Časopisa Maćicy Serbskeje]]". Pó smjerśi [[Smoler|Smolerja]] a [[Hórnik|Hórnika]] jo Muka był nacolna wósobina [[narodne gibanje|narodnego gibanja]] a jo zastupował pozicije antiimperialistiskeje demokratije. Pśez cełe žywjenje jo wón we wukraju pjenjeze zběrał za zaměry Serbow. Głownje źěkowane jogo pomocy jo se [[Serbski dom|Serbski dom]] natwarił a 1904 wótewrěł. Dalšny statk Muki jo zarědowanje serbskeje etnografiskeje wustajeńce w [[Drježdźany|Drježdźanach]] 1896, ako jo zjawnje dokumentowała eksistencu Serbow a jo wugranjała wólu Serbow swóju kulturu a rěc zdźaržaś w casu antiserbskeje šćuwańce w imperialistiskej [[Nimska|Nimskej]]. Jeje tematiski a ideologiski pśedchadnik jo była "Statistika Serbow" (ČMS 1884-86), w kótarejž Muka njejo jano zběrał licby serbskego wobydlarstwa, ale teke stawizny namócneje germanizacije a woboranja serbstwa w jadnotliwych jsach. Toś tym antiimperialistiskim wótmyslam su teke słužyli jogo [[onomastika|onomastiske]] slěźenja, wjele studijow wó městnostnych, stroninych a wósobowych mjenjow w serbskich stronach abo w južo [[germanizacija|germanizowanych]], něga serbskich, regionach. Wažne źěła togo wobłuka su: "Serbske městnostne mjena a jich wuznam" (Slavia Occidentalis 1923-26); "Bausteine zur Heimatkunde des Kreises Luckau" (Luckau 1918); "Serbske ležownostne mjena a jich woznam" Slavia Occidentalis 1927, 1929); "Přinoški k stawiznam přeněmčenych stron Delnjeje Łužicy" (CMS 1911). Mimo togo jo Muka napisał [[dolnoserbšćina|dolnoserbsku]] gramatiku "Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der niedersorbischen (niederlausitzisch-wendischen) Sprache" (Leipzig 1891). Towaristwo Jabłonowskego jo pśizwóliło tej gramatice 1887 myto a jo se zawězało ju w swójom nakładnistwje wudaś. Mukowa gramatika jo historiski orientěrowana a glěda na tegdejšy staw rěcy. Togodla jo měła teke wuznam za [[kodifikacija|kodifikaciju]] pisneje dolnoserbšćiny. W njej se teke [[górnoserbšćina|górnoserbšćina]] a druge [[słowjańske rěcy|słowjańske rěcy]] wobglěduju. Wjerašk rěcywědnego statkowanja Muki jo jogo dolnoserbski słownik. W njom jo bogaty a wobšyrny słowoskład zdźaržany, syntaksa a frazeologija stej wobjadnanej a hyšći k tomu jo w njom wjelika encyklopedija [[Dolne Serby|Dolnych Serbow]]. Muka jo teke był etnograf a folklorist, jo wudawał ludowe pěsnje a pśisłowa, jo pśedstajał socialne struktury wobydlarstwa jadnotliwych jsow a jo pódał wuznamne fakty za ludowědne slěźenja. Wón jo wózjawił cełu mań studijow wó staršych rěcnych pomnikach a jo edicije takich pomnikow pśigótował. Wón jo napisał nastawki wó jadnotliwych zjawjenjach tegdejšeje serbšćiny a tež wobšyrne studije wó [[drjewjanopołobšćina|drjewjanopołobšćinje]] a klasiskich rěcach. Za jogo statkowanja su Muku wšakorake akademije a wědomnostne towaristwa ako cłonka pśiwzeli a su jomu rědy a myta pósćili.
Arnošt Muka jo nejwuznamnjejšy sorabist staršeje generacije a jo był wjelebócny spěchowaŕ serbstwa. Dłujke lěta jo był funkcionaŕ [[Maćica Serbska|Maćice Serbskeje]], wót 1904 cesny cłonk a wót 1922 jeje cesny pśedsedaŕ. Wót 1880 jo był teke cłonk Maśice Serbskeje. W lětach wót 1882 do 1907 jo źěłał ako redaktor "Łužice" a wót 1894 do 1932 ako redaktor "[[Časopis Maćicy Serbskeje|Časopisa Maćicy Serbskeje]]". Pó smjerśi [[Smoler|Smolerja]] a [[Hórnik|Hórnika]] jo Muka był nacolna wósobina [[narodne gibanje|narodnego gibanja]] a jo zastupował pozicije antiimperialistiskeje demokratije. Pśez cełe žywjenje jo wón we wukraju pjenjeze zběrał za zaměry Serbow. Głownje źěkowane jogo pomocy jo se [[Serbski dom|Serbski dom]] natwarił a 1904 wótewrěł. Dalšny statk Muki jo zarědowanje serbskeje etnografiskeje wustajeńce w [[Drježdźany|Drježdźanach]] 1896, ako jo zjawnje dokumentowała eksistencu Serbow a jo wugranjała wólu Serbow swóju kulturu a rěc zdźaržaś w casu antiserbskeje šćuwańce w imperialistiskej [[Nimska|Nimskej]]. Jeje tematiski a ideologiski pśedchadnik jo była "Statistika Serbow" (ČMS 1884-86), w kótarejž Muka njejo jano zběrał licby serbskego wobydlarstwa, ale teke stawizny namócneje germanizacije a woboranja serbstwa w jadnotliwych jsach. Toś tym antiimperialistiskim wótmyslenjam su teke słužyli jogo [[onomastika|onomastiske]] slěźenja, wjele studijow wó městnostnych, stroninych a wósobowych mjenjow w serbskich stronach abo w južo [[germanizacija|germanizowanych]], něga serbskich, regionach. Wažne źěła togo wobłuka su: "Serbske městnostne mjena a jich wuznam" (Slavia Occidentalis 1923-26); "Bausteine zur Heimatkunde des Kreises Luckau" (Luckau 1918); "Serbske ležownostne mjena a jich woznam" Slavia Occidentalis 1927, 1929); "Přinoški k stawiznam přeněmčenych stron Delnjeje Łužicy" (CMS 1911). Mimo togo jo Muka napisał [[dolnoserbšćina|dolnoserbsku]] gramatiku "Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der niedersorbischen (niederlausitzisch-wendischen) Sprache" (Leipzig 1891). Towaristwo Jabłonowskego jo pśizwóliło tej gramatice 1887 myto a jo se zawězało ju w swójom nakładnistwje wudaś. Mukowa gramatika jo historiski orientěrowana a glěda na tegdejšy staw rěcy. Togodla jo měła teke wuznam za [[kodifikacija|kodifikaciju]] pisneje dolnoserbšćiny. W njej se teke [[górnoserbšćina|górnoserbšćina]] a druge [[słowjańske rěcy|słowjańske rěcy]] wobglěduju. Wjerašk rěcywědnego statkowanja Muki jo jogo dolnoserbski słownik. W njom jo bogaty a wobšyrny słowoskład zdźaržany, syntaksa a frazeologija stej wobjadnanej a hyšći k tomu jo w njom wjelika encyklopedija [[Dolne Serby|Dolnych Serbow]]. Muka jo teke był etnograf a folklorist, jo wudawał ludowe pěsnje a pśisłowa, jo pśedstajał socialne struktury wobydlarstwa jadnotliwych jsow a jo pódał wuznamne fakty za ludowědne slěźenja. Wón jo wózjawił cełu mań studijow wó staršych rěcnych pomnikach a jo edicije takich pomnikow pśigótował. Wón jo napisał nastawki wó jadnotliwych zjawjenjach tegdejšeje serbšćiny a tež wobšyrne studije wó [[drjewjanopołobšćina|drjewjanopołobšćinje]] a klasiskich rěcach. Za jogo statkowanja su Muku wšakorake akademije a wědomnostne towaristwa ako cłonka pśiwzeli a su jomu rědy a myta pósćili.


[[Category:Serby|Muka, Arnošt]]
[[Category:Serby|Muka, Arnošt]]

Wersija z 23. maja 2007, 14:56

Dr. Arnošt Muka (nimski: Ernst Mucke) jo był gymnazialny profesor, dr. phil., rěcywědnik, ludowědnik a organizator serbskego narodnego kulturnego žywjenja. Wón jo se naroźił 10. 3. 1854 we Wjelikem Wósyku / Groß Hänchen (Biskopicy) a jo wumrěł 10. 10. 1932 w Budyšynje.


Žywjenje

Ako syn kublarja jo był wót 1866 do 1874 na gymnaziumje w Budyšynje. Pó studiumje teologije, klasiskich rěcow a slawistiki w Lipsku wót 1874 do 1879 a promociji w lěśe 1878 jo Muka jadno lěto ako pomocny ceptaŕ na gymaziumje w Žytawje źěłał. Pótom jo był tśi lěta dłujko prowizoriski wušy ceptaŕ na gymnaziumje w Budyšynje. Wót 1883 do 1887 jo wuwucował ako wušy ceptaŕ na gymnaziumje w Kamjenicy a 1887 do 1916 w Freibergu. Tam jo był wót 1911 konrektor a wót 1913 studijny raźc. W lěśe 1916 jo šeł na wuměńk a lěto pózdźej jo se wrośił do Budyšyna.


Statkowanje

Arnošt Muka jo nejwuznamnjejšy sorabist staršeje generacije a jo był wjelebócny spěchowaŕ serbstwa. Dłujke lěta jo był funkcionaŕ Maćice Serbskeje, wót 1904 cesny cłonk a wót 1922 jeje cesny pśedsedaŕ. Wót 1880 jo był teke cłonk Maśice Serbskeje. W lětach wót 1882 do 1907 jo źěłał ako redaktor "Łužice" a wót 1894 do 1932 ako redaktor "Časopisa Maćicy Serbskeje". Pó smjerśi Smolerja a Hórnika jo Muka był nacolna wósobina narodnego gibanja a jo zastupował pozicije antiimperialistiskeje demokratije. Pśez cełe žywjenje jo wón we wukraju pjenjeze zběrał za zaměry Serbow. Głownje źěkowane jogo pomocy jo se Serbski dom natwarił a 1904 wótewrěł. Dalšny statk Muki jo zarědowanje serbskeje etnografiskeje wustajeńce w Drježdźanach 1896, ako jo zjawnje dokumentowała eksistencu Serbow a jo wugranjała wólu Serbow swóju kulturu a rěc zdźaržaś w casu antiserbskeje šćuwańce w imperialistiskej Nimskej. Jeje tematiski a ideologiski pśedchadnik jo była "Statistika Serbow" (ČMS 1884-86), w kótarejž Muka njejo jano zběrał licby serbskego wobydlarstwa, ale teke stawizny namócneje germanizacije a woboranja serbstwa w jadnotliwych jsach. Toś tym antiimperialistiskim wótmyslenjam su teke słužyli jogo onomastiske slěźenja, wjele studijow wó městnostnych, stroninych a wósobowych mjenjow w serbskich stronach abo w južo germanizowanych, něga serbskich, regionach. Wažne źěła togo wobłuka su: "Serbske městnostne mjena a jich wuznam" (Slavia Occidentalis 1923-26); "Bausteine zur Heimatkunde des Kreises Luckau" (Luckau 1918); "Serbske ležownostne mjena a jich woznam" Slavia Occidentalis 1927, 1929); "Přinoški k stawiznam přeněmčenych stron Delnjeje Łužicy" (CMS 1911). Mimo togo jo Muka napisał dolnoserbsku gramatiku "Historische und vergleichende Laut- und Formenlehre der niedersorbischen (niederlausitzisch-wendischen) Sprache" (Leipzig 1891). Towaristwo Jabłonowskego jo pśizwóliło tej gramatice 1887 myto a jo se zawězało ju w swójom nakładnistwje wudaś. Mukowa gramatika jo historiski orientěrowana a glěda na tegdejšy staw rěcy. Togodla jo měła teke wuznam za kodifikaciju pisneje dolnoserbšćiny. W njej se teke górnoserbšćina a druge słowjańske rěcy wobglěduju. Wjerašk rěcywědnego statkowanja Muki jo jogo dolnoserbski słownik. W njom jo bogaty a wobšyrny słowoskład zdźaržany, syntaksa a frazeologija stej wobjadnanej a hyšći k tomu jo w njom wjelika encyklopedija Dolnych Serbow. Muka jo teke był etnograf a folklorist, jo wudawał ludowe pěsnje a pśisłowa, jo pśedstajał socialne struktury wobydlarstwa jadnotliwych jsow a jo pódał wuznamne fakty za ludowědne slěźenja. Wón jo wózjawił cełu mań studijow wó staršych rěcnych pomnikach a jo edicije takich pomnikow pśigótował. Wón jo napisał nastawki wó jadnotliwych zjawjenjach tegdejšeje serbšćiny a tež wobšyrne studije wó drjewjanopołobšćinje a klasiskich rěcach. Za jogo statkowanja su Muku wšakorake akademije a wědomnostne towaristwa ako cłonka pśiwzeli a su jomu rědy a myta pósćili.