Wósušyna

Wósušyna

Wósušyna (Rhus typhina), pjerinate łopjena a žeński kwiśonkowy stołk
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Rosidy Eurosidy II
pórěd:	(Sapindales)
swójźba:	Sumakowe rostliny (Anacardiaceae)
rod:	Sumak (Rhus)
družyna:	Wósušyna
wědomnostne mě
Rhus typhina
L.

Wósušyna (Rhus typhina) jo rostlina ze swójźby sumakowych rostlinow (Anacardiaceae). Dalšne serbske mě jo wósuchowy bom.

Wopis

Wósušyna jo w lěśu zeleny, małko roznogaśowany kerk abo małki bom, kótaryž dośěgnjo wusokosć wót 3 až 6 (8, 12) m a šyrokosć wót až do 4 m. Płone korjenje twórje kórjenjowe wurostki.

Młode gałuzy su gusto somotnje kósmate. Gałuzy su tłuste.

Łopjena

Měnjate łopjena su dłujke wogonkate a dośěgnu dłujkosć wót 50 cm (wót 30 až do 60 cm) a wobstoje z 11 až do 31 pjerkatych łopjeńkow. Łopjeńka su dłujkojśe-lancetojte, kóńcykojte, gropnje rězane, na zachopjeńku kósmate, na dolnem boku swětłošere a dośěgnu dłujkosć wót 5 až do 12 cm. Wšake zagrodne formy maju rozdźělnje mócnje wótměnjone łopjena.

Łopjena su w nazymje oranžowe abo šarlachcerwjene.

Kwiśonki

Kwiśo wót junija až julija. Muske a žeńske kwiśonkowe stołki stoje na rozdźělnych rostlinach. Kwiśonki dośěgnu wjelikosć wót 5 mm a stoje w kisćach, kótarež dośěgnu dłujkosć wót 10 až 20 cm. Muske kwiśonki su nažołśe zelene. Płodnistwo jo zrownane a dośěgnjo dłujkosć wót až do 20 cm.

Płody

Płody su šćeśaśe kósmate a cerwjene twardopackate płody. Wóne wót septembra dozdrjaju.

Maśizny

Wše źěle rostliny, pśedewšym łopjena a płody, wopśimjeju gadowate maśizny, kótarež mógu pśedewšym lažke zagórjenje kóže zawinowaś.

Stojnišćo

Jo naročny pyšny kerk w parkach a zagrodach, ale teke rosćo wóźiwjowany na wótpadkowych městnach, zeleznicowych nasypach a pustych płoninach.

Rozšyrjenje

Jo w lěśe 1629 z pódzajtšneje pódpołnocneje Ameriki do Europy pśišeł.

Wužywanje

Rostlina se w Europje cesto ako pyšnu rostlinu sajźa.

Žrědła

• Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 774 (nim.)
• Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 3. zwjazk, ISBN 3-411-12033-9, strona 186, pod hesłom Sumach (nim.)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 428 (nim.)
• Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 332 (nim.)

Eksterne wótkaze

 Commons: Rhus typhina – Zběrka wobrazow, widejow a audio-datajow

• Wósušyna. W: FloraWeb.de. (nim.)
• Wósušyna. W: Baumkunde.de. (z fotami) (nim.)
• Wósušyna. W: US Forest Service. (eng.)