Otfried Preußler

Z Wikipedije

Otfried Preußler (* 20. oktobra 1923 w źinsajšnem Liberecu, něgajšnem Reichenbergu, Čechosłowakska; † 18. februara 2013 w Prien am Chiemsee[1][2]) jo nimski awtor źiśecych knigłow był. Jogo nejwěcej znate źěła su Der kleine Wassermann, Der Räuber Hotzenplotz, Krabat, Das kleine Gespenst a Die kleine Hexe. Ceły nakład jogo 32 knigłow pó cełem swěśe, kótarež su se do dogromady 55 rěcow pśełožyli, lažy pla 50 milionow eksemplarow.[3]

Młodosć a šulski cas[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Preußlerowe prjedowniki su zwětšego głažkarje byli a daju se až do 15. stolěśa w Čechach dopokazać. Jogo starjejšej stej wucabnika byłej, nan mimo togo teke domowniskii slěźaŕ a ludowědnik. Z českeje domownje jo Preußler wjele wulicowarskich maśiznow pócerał. Wjeliki wliw na njogo jo jogo stara mama Dora měła, kótaraž jo wjeliku wědu wó ludowych powěsćach měła. Preußler jo pomjenił knigły stawiznow swójeje stareje mamy ako jadne, kótarež njejsu nigdy eksistěrowali a weto su toś te knigły nejwažnjejše jogo žywjenja byli. Teke jogo nan, z kótarymž jo ako mały gólc cesto ducy a kótaryž jo powěsći českego źěla Izerskich górow zezběrał, jo pśichylnosć Preußlera pódprěł.

Preußler jo Rudolfoweje šule w Liberecu chójźił. Jogo nejlubše pśedmjaty su nimšćina a wšykne cuze rěcy byli. Jogo pówołańske žycenje jo był profesor za nimske krajne stawizny na Karlowej uniwersiśe w Praze.[4]

Wójaŕska słužba a złapanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Ned pó jogo abiturje w lěśe 1942, kótaruž jo z wuznamjenjenim wobstał,[4] su Preußlera do wójaŕskeje słužby w drugej swětowej wójnje zwołali. Jo wójowanje na pódzajtšnem fronśe pśetrał, jo pak w lěśe 1944 ako 21-lětny oficěr do sowjetskeje wójnskeje popajźi pśišeł. Pśichodne pěś lět jo pśebył w rozdźělnych lěgwach za popajźone w Tatarskej republice, mjaz drugimi w Jelabuze. Jo śerpjeł na tyfusu, malariji a flakatej zymicy a jo až na 40 kilogramow wórynjeł.[3]

Pó pušćenju z popajźi w juniju 1949 jo namakał w górnobayerskem Rosenheimje swójich z domownje wugnanych pśiswóźbnych a swóju zlubjonu z Libereca Annelies Kind zasej. Hyšći w tom samskem lěśe stej se woženiłej. Pór ma tśi źowki.

Studium a źěło ako pedagog[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Jogo situaciju ako pózny domojwrośaŕ pśed wócymi, jo se Preußler rozsuźił, wucabnik byś. Za swój studium jo se pśidatnje pjenjeze ako lokalny reporter a ako pisaŕ tšojenjow za źiśecy rozgłos zasłužył. Wót 1953 až do 1970 jo Preußler nejpjerwjej ako wucabnik ludoweje šule źěłał, pón ako rektor (pózdźej pó njom pomjenjoneje) Otfrieda-Preußleroweje šule w Stephanskirchenje. Casy jo musył 52 źiśam źěło daś.[3] Jogo wulicowarski a kreslarski talent jo how źiśam pomógał; nic rědko jo swójim njeměrnym wuknikam tšojeńka wulicył, kótarež jo pózdźej napisał a wózjawił.

Kariera ako spisowaśel[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Na zachopjeńku jo Preußler jano mimopówołański ako spisowaśel źěłał; jo pisał mjaz drugim słuchograśa za źiśecy rozgłos. Pózdźej su se prědne źiśece knigły a teke někotare pśełožki pśidali. W lěśe 1956 su jogo prědne knigły Der kleine Wassermann (Mały wódny muž) wujšli. Dogromady jo napisał 32 źiśecych a młoźinskich knigłow. Jogo knigły maju nimskorěcny ceły nakład wót wěcej ako 15,2 milionow eksemplarow a pśedlaže w 55 rěcach a w něźi 275 pśełožkach.

Preußler jo na kóńcu ako lichy spisowaśel w Haidholzenje pla Rosenheima žywy był. Za tym jo do dalokeje měry na wuměnk šeł, jo swóje dožywjenja w ruskich lěgwach za pópajźone zapisał. Deje se pó jogo smjerśi wózjawiś.[3]

Myta[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Twórby[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  • 1951: Das kleine Spiel vom Wettermachen
  • 1951: Das Spiel vom lieben langen Jahr
  • 1951: Der fahrende Schüler im Paradies
  • 1951: Kasperl hat ein gutes Herz
  • 1951: Frau Nachbarin, Frau Nachbarin, wo will sie mit den Blumen hin?
  • 1951: Der Perserschah
  • 1951: Es geistert auf der Mitteralm
  • 1951: Lieb Nachtigall, wach auf
  • 1951: Lustig ist die Fasenacht
  • 1951: Dass die Lieb’ nicht vergeht, dass die Treu sich bewährt. Ein Polterabendspielchen für Kinder
  • 1951: Das fremde Bleichgesicht
  • 1953: Das Spiel von den sieben Gesellen
  • 1954: Ei guten Tag, Frau Base
  • 1956: Der kleine Wassermann
  • 1957: Die kleine Hexe
  • 1958: Bei uns in Schilda
  • 1958: Thomas Vogelschreck
  • 1962: Kater Mikesch (zasopowědanje)
  • 1962: Der Räuber Hotzenplotz
  • 1966: Das kleine Gespenst
  • 1968: Die Abenteuer des starken Wanja
  • 1968: Das Geheimnis der orangenfarbenen Katze
  • 1969: Neues vom Räuber Hotzenplotz
  • 1969: Kater Schnurr mit den blauen Augen
  • 1971: Krabat
  • 1972: Die dumme Augustine
  • 1973: Hotzenplotz 3
  • 1975: Das Märchen vom Einhorn
  • 1978: Die Flucht nach Ägypten. Königlich böhmischer Teil
  • 1981: Hörbe mit dem großen Hut
  • 1981: Pumphutt und die Bettelkinder
  • 1983: Hörbe und sein Freund Zwottel
  • 1984: Der goldene Brunnen. Ein Märchenspiel
  • 1985: Kindertheaterstücke
  • 1985: Der Engel mit der Pudelmütze. Sechs Weihnachtsgeschichten
  • 1987: Herr Klingsor konnte ein bißchen zaubern
  • 1988: Zwölfe hat’s geschlagen
  • 1989: Dreikönigsgeschichten. Die Krone des Mohrenkönigs / Das Lied der Zikade
  • 1989: Die Glocke von grünem Erz
  • 1990: Jahrmarkt in Rummelsbach
  • 1993: Mein Rübezahlbuch
  • 1993: Das Eselchen und der kleine Engel
  • 1993: Brot für Myra. Eine Geschichte vom heiligen Nikolaus
  • 1995: Die Glocke von Weihenstetten
  • 1995: Die Zenzi mit dem Wackelzahn. Illustriert von Rolf Rettich
  • 1996: Vom Drachen, der zu den Indianern wollte
  • 1997: Der Engel mit der Pudelmütze. Sechs Weihnachtsgeschichten
  • 2000: Das große Balladenbuch
  • 2001: Dreizehn Geschichten von Hexen und Zaubermeistern
  • 2001: Dreizehn Geschichten von Schätzen und ihren Hütern
  • 2001: Wasserschratz und Tatzenkatze
  • 2001: Wo steckt Tella? Ilustrowany wot Petra Probst
  • 2002: Eins, zwei, drei im Bärenschritt
  • 2002: Dreizehn Geschichten von armen Seelen und mancherlei Geisterspuk
  • 2010: Ich bin ein Geschichtenerzähler, wudaty wot Susanne Preußler-Bitsch a Regine Stigloher
  • 2011: Der kleine Wassermann – Frühling im Mühlenweiher, wudany wót Preußler, Daniel Napp a Regine Stigloher
  • 2013: Der kleine Wassermann – Sommerfest im Mühlenweiher, wudany wót Preußler, Napp a Stigloher

Ako pśełožowaŕ[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Otfried Preußler jo mimo togo prědne tśi zwězki pentalogije Die Chroniken von Prydain wót Lloyda Alexandra do nimšćiny pśestajił.

Sfilmowanja[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Wót knigłow Preußlera jo wjele sfilmowanjow, někotare z nich su se južo wěcej raz sfilmowali. Nejmłodšej filma stej Der Räuber Hotzenplotz (2006) a Krabat (2008).

Literatura[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  • Dino Larese: Otfried Preußler. Anmerkungen zu Herkunft, Biographie und Werk. Bücherei, Amriswil 1975.

Wótkaze[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

Žrědła[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]

  1. Kinderbuchautor Otfried Preußler ist tot , Focus Online, 20. februara 2013, wótwołany 20. februara 2013.
  2. "Räuber Hotzenplotz"-Schöpfer: Kinderbuch-Autor Preußler ist tot Spiegel Online, 20. februara 2013, wótwołany 20. februara 2013.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Caroline Mascher: „Ein bisschen Magier bin ich auch“ In: Focus, 29. September 2008 (Interview).
  4. 4,0 4,1 Fragebogen: Otfried Preußler; in: Schule & wir. Die Elternzeitschrift, hrsg. vom Bayerischen Staatsministerium für Unterricht und Kultus, Nr. 3 / 2010, S. 20.
  5. Bayerische Staatsbibliothek