Žanr
Zapśijeśe žanr jo zapśijeśe typologije, z kótarejuž se rozeznawaju wšakorake formy wuměłstwa pó rumowem a casowem pósegu wuměłskego wopśimjeśa. To su napśikład žanry twórjecego wuměłstwa, pśedstajajucego wuměłstwa a filmow, muziki a literatury, ale teke žurnalistiskich pśedstajajucych formow a mimo togo computerowych graśow. Tak stej na pśikład žanra sciencefiction a western w filmje ako w literaturje znatej.
Žanrowe mólowanje se zaběra ze scenami wšednego dnja abo anekdotiskimi scenami wěstego wobłuka, na pśikład kjarcma.
W žanrje su wšakorake stile, ako su mócnje wót wótpowědnych družynow wobwliwowane a pokazuju kakosći indiwiduelnego wuměłca.
Pódžanry[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Cesto se žanry hyšći dokradnjej wopisuju z pomocu pódžanrow. Togodla wóni se cesto wjelgin roznogaśiju:
- Pśikład muzika: Rockowa muzika -> Heavy metal -> Black metal -> Viking metal
Jolic za twórby su pódžanry móžne, dejali pak skerjej wó kategorijach powědaś.
Žanry twórjecego wuměłstwa[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Mólowanje[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Hierarchiju žanrow a družynow mólowanja jo zestajił w lěśe 1667 francojski architekt a stawiznaŕ André Félibien. Wóna jo wótbłyšćowała śěžkosć wuměłstwow a jo była we Francojskej až do kóńca Stareje kněžaŕstwoweje formy (Ancien Régime) wažny źěł wótkubłanja a pósuźowanja studentow Kralojskeje akademije rědnych wuměłstwow (Académie royale des beaux-arts). Pó Félibienje su žanry wót nejnadobnjejšego do nejjadnorjejšego na slědujucu wašnju rědowane (w spinkoma: wótpowědujuca družyna wobrazow):
- alegoriske mólowanje (alegorija)
- stawizniske mólowanje, do cogož słuša mólowanje bitwow
- portraitowe mólowanje (portrait)
- žanrowe mólowanje (žanr)
- mólowanje zwěrjetow
- śichowobrazowe mólowanje (śichowobraz)
- namórnistwowe mólowanje (marina, mórjowa mólba)
- krajinowe mólowanje
Fotografija[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- aktowa fotografija
- industrijowa fotografija
- pśirodowa fotografija
- architekturowa fotografija
- źiwadłowa fotografija
Žanry pśedstajajucego wuměłstwa[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Źiwadło[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Źiwadłowe žanry su:
Muzika[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Za europsku muziku se namakaju dokradnjejše informacije we wucbje wó formach a družynach. Teke muziku drugich kulturnych krejzow móžomy wótpowědujucy zarědowaś (na pśikład za afroamerikańsku muziku Blues, Jazz, Gospel a Rhythm and Blues).
Film[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Filmy maju wjele wšakorakich žanrow, ako se do dalokeje měry ze žanrami literatury rownaju (krimi (film), horor, sciencefiction, erotika, satira). Wobšyrna lisćina jo pód wótkazom filmowe žanry. Žedne pśikłady:
- kriminalny film
- western, eastern
- wójnski film
- erotiski film
- drogowański film (roadmovie)
Zukowe wuměłstwo[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Rozgłos znajo ako žanry na pśikład:
Žanry literatury[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Dokradne wopisowanje žanrow literatury jo pód wótkazom družyna (poezija/literatura). Lisćina pśikładow za žanry:
Dalšne[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Žurnalistika[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
W žurnalistice powědamy źinsa wó pśedstajajucych formach. Žurnalistika NDR jo měła dokradnu žanrowu teoriju žurnalistiskich formow. Pó pśikłaźe sowjetskeje žurnalistiki jo rozeznawała pó:
- informatoriska wašnja zdźělenja
- analytiska wašnja zdźělenja
- wobrazliwa konkretna wašnja zdźělenja
Komputerowe graśa[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Teke pla computerowych graśow mamy wšake žanry. Žedne pśikłady:
- actionowe graśe
- dyrdakojske graśe
- strategijowe graśe
- rolowe graśe
- simulacija
- egoshooter
- shooter z tśeśeje wósoby
Glej teke[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
Literatura[wobźěłaś | žrědłowy tekst wobźěłaś]
- Otto Knörrich, Lexikon der lyrischen Formen, Kröner Verlag 2005 ISBN 3-520-47902-8